Daş-töwereginde gök yşyk bar. Bu ýokary güýçli ýagtylyk tolkunlary Günden çykýar, atmosferanyň içinden akýar we deride we gözlerde ýagtylyk datçikleri bilen täsirleşýär. Adamlar tebigy we emeli şertlerde gök ýagtylyga has köp duçar bolýarlar, sebäbi noutbuklar, jübi telefonlary we planşetler ýaly LED enjamlar hem gök çyra çykarýar.
Şu wagta çenli gök ýagtylygyň ýokary derejesiniň adam saglygyna uzak möhletleýin töwekgelçilik getirjekdigi barada kän bir subutnama ýok. Şeýle-de bolsa, gözleg henizem dowam edýär.
Bu emeli gök yşyk bilen gözüň ýadawlygy, kelleagyry we migren ýaly saglyk ýagdaýlarynyň arasyndaky baglanyşyk hakda käbir bilimlerdir.
Sanly göz ýadawlygy (DES) sanly enjamlaryň uzak wagtlap ulanylmagy bilen baglanyşykly birnäçe alamatlary suratlandyrýar. Alamatlar:
Kompýuter ekranlary, noutbuklar, planşetler we jübi telefonlary gözüň sanly dartylmagyna sebäp bolup biler. Bu enjamlaryň her biri gök yşyk hem çykarýar. Bu baglanyşyk, käbir gözlegçileriň gök çyranyň sanly göz ýadawlygyna sebäp bolýandygyna gyzyklandyrýar.
Şu wagta çenli DES-iň alamatlaryna sebäp bolýan ýagtylygyň reňkidigini görkezýän kän gözleg geçirilmedi. Gözlegçiler günäkäriň ekrandan çykýan ýagtylygyň reňki däl-de, uzak möhletli işdigine ynanýarlar.
Fotofobiýa, migren bilen kesellänleriň 80% -ine täsir edýän ýagtylyga aşa duýgurlykdyr. Duýgurlyk şeýle bir güýçli bolup biler welin, adamlar diňe garaňky otaga yza çekilip rahatlanyp bilerler.
Gözlegçiler gök, ak, gyzyl we amber ýagtylygyň migreni güýçlendirip biljekdigini anykladylar. Şeýle hem, taktikalary we myşsalaryň dartylmagyny ýokarlandyrýarlar. 2016-njy ýylda 69 aktiw migren hassasynyň gözleginde diňe ýaşyl yşyk kelle agyryny güýçlendirmedi. Käbir adamlar üçin ýaşyl yşyk hakykatdanam alamatlaryny gowulaşdyryp biler.
Bu gözlegde, gök yşyk beýleki reňklere garanyňda has köp neýronlary (duýgur maglumatlary alýan we beýniňize iberýän öýjükleri) işjeňleşdirýär, gözlegçiler gök ýagtylygy “iň fotofobiki” ýagtylyk diýip atlandyrýarlar. Gök, gyzyl, gök we ak ýagty näçe açyk bolsa, kelle agyry şonça güýçli bolar.
Mawy çyranyň migreni hasam erbetleşdirip biljekdigine garamazdan bellemeli, bu migreniň döremegine sebäp däl. Soňky gözlegler, migreniň döremegine sebäp bolýan ýagtylygyň däldigini görkezdi. Has dogrusy, beýniniň ýagtylygy şeýle işleýär. Migrene ýykgyn edýän adamlarda nerw ýollary we ýagtylyga aýratyn duýgur fotoreptorlar bolup biler.
Gözlegçiler migren döwründe ýaşyl yşykdan başga ähli tolkun uzynlyklaryny petiklemegi maslahat berýärler we käbir adamlar gök reňkli äýnek geýenlerinde ýagtylyga duýgurlygynyň ýok bolýandygyny habar berýärler.
2018-nji ýylda geçirilen gözleg, ukynyň bozulmagy we kelle agyrylarynyň biri-biriniň üstüni ýetirýändigini görkezdi. Uky problemalary dartgynlylyga we migrenlere sebäp bolup biler we kelle agyry ukyňyzy ýitirip biler.
Leptin, nahardan soň ýeterlik energiýaňyzyň bardygyny aýdýan gormondyr. Leptin derejesi peselende, maddalaryň alyş-çalşy belli bir derejede üýtgäp, agramyňy artdyryp biler. 2019-njy ýylda geçirilen gözlegde adamlar gijelerine gök çykýan “iPad” ulanansoň, leptiniň derejesiniň peselýändigi anyklandy.
UVA we UVB şöhlelerine duçar bolmak (görünmeýän) derini zaýalap, deri düwnük töwekgelçiligini ýokarlandyryp biler. Gök ýagtylyga sezewar bolmak deriňize zeper ýetirip biljekdiginiň subutnamasy bar. 2015-nji ýylda geçirilen gözleg gök ýagtylyga täsir etmegiň antioksidantlary azaldýandygyny we deride erkin radikallaryň sanyny artdyrýandygyny görkezdi.
Erkin radikallar DNK-a zeper ýetirip, rak öýjükleriniň döremegine sebäp bolup biler. Antioksidantlar erkin radikallaryň size zyýan bermeginiň öňüni alyp biler. Gözlegçiler tarapyndan ulanylýan gök çyranyň dozasynyň günorta Europeewropada günortan bir sagat güne ýanmagyna deňdigini bellemelidiris. LED enjamlary tarapyndan çykýan gök çyranyň deriňiz üçin nä derejede howpsuzdygyna düşünmek üçin has köp gözleg gerek.
Käbir ýönekeý endikler gök çykýan enjamlary ulananyňyzda kelle agyrynyň öňüni almaga kömek edip biler. Ine käbir maslahatlar:
Bedeniňiziň ýagdaýyna üns bermän uzak wagtlap kompýuteriň öňünde wagt geçirseňiz, kelle agyrylary başdan geçirer. Milli saglyk institutlary size:
Resminama salgylanylanda tekst girizýän bolsaňyz, polotnoýdaky kagyzy goldaň. Kagyz göz derejesine ýakynlaşanda, kelläňiziň we boýnuňyzyň ýokary we aşak hereketleriniň sanyny azaldar we her gezek sahypa göz aýlanyňyzda ünsi düýpgöter üýtgetmegiňizden halas eder.
Muskulyň dartylmagy köp kelle agyryny döredýär. Bu dartgynlygy aýyrmak üçin kelläniň, boýnuň, gollaryň we ýokarky arka myşsalaryny gowşatmak üçin “stol düzedişini” ýerine ýetirip bilersiňiz. Işe gaýdyp barmazdan ozal durmagy, dynç almagy we uzalmagy ýatlatmak üçin telefonyňyzda taýmer düzüp bilersiňiz.
Bir gezekde bir LED enjamy birnäçe sagat ulanylsa, bu ýönekeý strategiýa DES töwekgelçiligini azaltmak üçin ulanylyp bilner. Her 20 minutdan duruň, takmynan 20 fut uzaklykdaky bir obýekte üns beriň we takmynan 20 sekunt öwreniň. Aralygyň üýtgemegi gözüňizi uzak aralykdan we güýçli ünsden goraýar.
Enjamlaryň köpüsi gök yşyklardan gijelerine ýyly reňklere geçmäge mümkinçilik berýär. Planşet kompýuterinde has ýyly äheň ýa-da “Night Shift” re modeimine geçmek, bedeniň ukusyny alýan gormon bolan melatonini bölüp çykarmak ukybyny saklamaga kömek edip biljekdiginiň subutnamasy bar.
Ekrana seredip ýa-da kyn meselelere üns bereniňizde, adatdakysyndan has ýygy-ýygydan ýalpyldawuk bolup bilersiňiz. Gözüňi ýummasaň, göz damjalaryny, emeli göz ýaşlaryny we ofis nemlendirijisini ulanmak gözüňdäki çyglylygy saklamaga kömek edip biler.
Gury gözler ýadawlyga sebäp bolup biler - olar migren bilen hem baglanyşyklydyr. 2019-njy ýylda geçirilen uly gözlegde, migren bilen kesellänleriň gury gözüň döremek ähtimallygynyň takmynan 1,4 esse ýokarydygy anyklandy.
Internetde “Blu-ray äýnek” gözläň, sanly gözüň süzülmeginiň we beýleki howplaryň öňüni alýan onlarça spesifikasiýany görersiňiz. Geçirilen gözlegler gök açyk äýnekleriň gök çyrany netijeli ýapyp biljekdigini görkezse-de, bu äýnekleriň sanly göz ýadawlygynyň ýa-da kelleagyrynyň öňüni alyp biljekdigi barada kän bir subutnama ýok.
Käbir adamlar gök açyk äýnekleriň petiklenmegi sebäpli kelle agyrylaryny habar berýärler, ýöne bu habarlary goldamak ýa-da düşündirmek üçin ygtybarly gözleg ýok.
Köplenç täze äýnek geýilende ýa-da resept üýtgedilende ýüze çykýar. Esýnek geýip ýörkäňiz kelläňiz bar bolsa, gözüňiziň sazlanandygyny ýa-da kelle agyrynyň ýoklugyny görmek üçin birnäçe gün garaşyň. Notok bolsa, alamatlaryňyz barada optik ýa-da oftalmolog bilen gürleşmegiňizi haýyş edýäris.
Jübi telefonlary, noutbuklar we planşetler ýaly gök ýagtylyk çykaryjy enjamlarda uzak wagtlap işlemek we oýnamak kelle agyryny döredip biler, ýöne ýagtylygyň özi problema döredip bilmez. Duruş, myşsalaryň dartylmagy, ýagtylyga duýgurlyk ýa-da göz ýadawlygy bolup biler.
Gök çyra migren agyrysyny, pulsasiýa we dartgynlygy hasam erbetleşdirýär. Beýleki tarapdan, ýaşyl çyrany ulanmak migrenleri ýeňilleşdirip biler.
Mawy ýagtylyk çykaryjy enjamlary ulananyňyzda kelle agyrynyň öňüni almak üçin gözüňizi çygly saklaň, bedeniňizi uzatmak üçin ýygy-ýygydan dynç alyň, gözüňizi dynmak üçin 20/20/20 usulyny ulanyň we işiňiziň ýa-da güýmenje meýdançanyňyzyň öňe sürülmegine göz ýetiriň sagdyn duruş.
Gözlegçiler gök ýagtylygyň gözüňize we umumy saglygyňyza nähili täsir edýändigini entek bilenoklar, şonuň üçin kelle agyry durmuşyňyzyň hiline täsir etse, gözüňizi yzygiderli barlap, lukmanyňyz bilen gürleşmek gowy zat.
Gijelerine gök çyrany ýapmak bilen, emeli yşyklandyryş we elektron enjamlary sebäpli dörän tebigy uky oýanma sikliniň kesilmeginiň öňüni alyp bolýar.
Blu-ray äýnek işläp bilermi? Gözleg hasabatyny okaň we gök ýagtylygyň täsirini azaltmak üçin ýaşaýyş durmuşyny we tehniki ulanylyşyny üýtgetmegi öwreniň…
Erkeklerde we aýallarda pes testosteron derejesi bilen kelle agyry arasynda baglanyşyk barmy? Bu bilmeli zatlaryňyz.
Bu, gök çyra barada käbir gözleglerden başlap, gök garşy iň oňat äýnek üçin häzirki gollanmamyzdyr.
ABŞ-nyň hökümet edaralary ilkinji gezek 2016-njy ýylda ýüze çykarylan we Kubadaky ABŞ işgärlerine täsir eden “Gawana sindromy” atly lukmançylyk ýagdaýyny derňeýär…
Öýde kelle agyrylaryny bejermek özüne çekiji bolup bilse-de, bölünen saçlar agyryny aýyrmagyň täsirli ýa-da sagdyn usuly däl. öwreniň ...
Hünärmenler, agramyň ýokarlanmagy (IIH diýlip atlandyrylýar) bilen baglanyşykly kelle agyrylarynyň köpelýändigini aýdýarlar. Olardan gaça durmagyň iň gowy usuly horlanmakdyr, ýöne başga ýollaram bar…
Migren ýaly ähli kelle agyry, aşgazan-içege alamatlary bilen baglanyşyklydyr. Alamatlar, bejergiler, gözleg netijeleri barada has giňişleýin öwreniň…