1. Fotobiologiki täsir
Fotobiologiki howpsuzlyk meselesini ara alyp maslahatlaşmak üçin ilkinji ädim fotobiologiki täsirleri aýdyňlaşdyrmakdyr. Dürli alymlaryň ýagtylyk we janly organizmleriň arasyndaky dürli täsirlere salgylanyp bilýän fotobiologiki täsirleriň manysynyň dürli kesgitlemeleri bar. Bu makalada diňe ýagtylygyň netijesinde adam bedeniniň fiziologiki täsirlerini ara alyp maslahatlaşýarys.
Fotobiologiki täsirleriň adam bedenine edýän täsiri köptaraplydyr. Fotobiologiki täsirleriň dürli mehanizmlerine we netijelerine görä, takmynan üç kategoriýa bölünip bilner: ýagtylygyň wizual täsiri, ýagtylygyň wizual däl täsiri we ýagtylygyň radiasiýa täsiri.
Lightagtylygyň görüş täsiri, ýagtylygyň iň esasy täsiri bolan ýagtylygyň görüşe täsirini aňladýar. Görüş saglygy yşyklandyryş üçin iň esasy talapdyr. Lightagtylygyň görüş täsirine täsir edýän faktorlar gözüň ýadawlygyna, görüşiň bulaşmagyna we görüş bilen baglanyşykly meselelerde netijeliligiň peselmegine sebäp bolup bilýän ýagtylyk, giňişlik paýlanyşy, reňk öwüşgini, ýalpyldawuk, reňk aýratynlyklary, ýalpyldawuk häsiýetler we ş.m.
Lightagtylygyň wizual däl täsirleri, adamyň iş netijeliligi, howpsuzlyk duýgusy, rahatlyk, fiziologiki we emosional saglyk bilen baglanyşykly ýagtylyk sebäpli adam bedeniniň fiziologiki we psihologiki täsirlerine degişlidir. Lightagtylygyň wizual däl täsirleri baradaky gözleg birneme giç başlandy, ýöne çalt ösdi. Häzirki zaman yşyklandyryş hiline baha bermek ulgamynda ýagtylygyň wizual däl täsirleri ünsden düşürip bolmajak möhüm faktor boldy.
Lightagtylygyň radiasiýa täsiri, dürli tolkun uzynlyklarynyň ýagtylyk radiasiýasynyň derä, kornea, linza, retina we bedeniň beýleki ýerlerine edýän täsiri bilen adam dokumalaryna ýetirilen zyýany aňladýar. Lightagtylygyň radiasiýa täsiri, hereket mehanizmine esaslanyp iki kategoriýa bölünip bilner: fotohimiki zeper we termiki radiasiýa zeperleri. Hususan-da, ýagtylyk çeşmelerinden UV himiki howplary, retinal gök ýagtylyk we deriniň ýylylyk howplary ýaly dürli howplary öz içine alýar.
Adam bedeni bu şikesleriň täsirlerine belli bir derejede garşy durup ýa-da bejerip biler, ýöne ýagtylyk radiasiýa täsiri belli bir çäklere ýetende, bedeniň özüni bejermek ukyby bu şikesleri bejermek üçin ýeterlik däl we zyýan ýygnanar, netijede yzyna gaýtaryp bolmajak täsirler bolar. görüş ukyby, retinal zeperlenmeler, deriniň zeperlenmegi we ş.m.
Umuman aýdanyňda, adam saglygy bilen ýagtylyk gurşawynyň arasynda çylşyrymly köp faktorly täsirler we oňyn we otrisatel seslenme mehanizmleri bar. Lightagtylygyň organizmlere, esasanam adam bedenine edýän täsiri, tolkun uzynlygy, intensiwligi, iş şertleri we organizmiň ýagdaýy ýaly dürli faktorlar bilen baglanyşykly.
Fotobiologiýanyň täsirini öwrenmegiň maksady, fotobiologiýanyň netijeleri bilen ýagty gurşaw we biologiki ýagdaýyň arasyndaky baglanyşykly faktorlary öwrenmek, saglyga zyýan berip biljek töwekgelçilik faktorlaryny we ulanylyp bilinjek amatly taraplary kesgitlemek, peýdalary gözlemek we zyýandan gaça durmak, we optika we durmuş ylymlarynyň çuňňur birleşmegine mümkinçilik berýär.

2. Fotosurat howpsuzlygy
Fotobiosfera howpsuzlygy düşünjesine iki ýol bilen düşünip bolar: dar we giň. Dar kesgitlenen “fotobiosafety”, ýagtylygyň radiasiýa täsirleri sebäpli ýüze çykýan howpsuzlyk meselelerine degişlidir, giňden kesgitlenen bolsa, “fotobiosafet”, ýagtylygyň şöhlelenmesiniň adam saglygyna ýetirýän howpsuzlyk meselelerine, şol sanda ýagtylygyň wizual täsirlerine, ýagtylygyň wizual däl täsirlerine degişlidir. we ýagtylygyň radiasiýa täsiri.
Fotobiosafetiň bar bolan gözleg ulgamynda fotobiosafetiň gözleg obýekti yşyklandyryş ýa-da displeý enjamlary, fotobiosafetiň maksady adam bedeniniň gözleri ýa-da derisi ýaly organlar bolup, bedeniň temperaturasy we okuwçynyň diametri ýaly fiziologiki parametrleriň üýtgemegi hökmünde ýüze çykýar. . Fotobiosfera howpsuzlygy boýunça gözleg esasan üç esasy ugura gönükdirilýär: ýagtylyk çeşmelerinden emele gelen fotobiosafet radiasiýasyny ölçemek we baha bermek, fotoradiasiýa bilen adamyň täsiriniň arasyndaky mukdar gatnaşygy, fotobiosafet radiasiýasynyň çäklendirmeleri we gorag usullary.
Dürli ýagtylyk çeşmelerinden emele gelen ýagtylyk radiasiýasy intensiwliginde, giňişlikde paýlanyşynda we spektrinde üýtgeýär. Yşyklandyryş materiallarynyň we akylly yşyklandyryş tehnologiýasynyň ösmegi bilen, öý, täjirçilik, lukmançylyk, ofis ýa-da ýörite yşyklandyryş ssenarilerinde LED yşyk çeşmeleri, OLED ýagtylyk çeşmeleri we lazer ýagtylyk çeşmeleri ýaly täze akylly ýagtylyk çeşmeleri ulanylar. Adaty ýagtylyk çeşmeleri bilen deňeşdirilende, täze akylly ýagtylyk çeşmeleri has güýçli radiasiýa energiýasyna we has ýokary spektral aýratynlyga eýe. Şonuň üçin fotobiologiki howpsuzlygy öwrenmekde esasy ugurlaryň biri awtoulag lazerli faralarynyň biologiki howpsuzlygyny we adam saglygyna we rahatlygyna baha bermek ulgamy ýaly täze ýagtylyk çeşmeleriniň fotobiologiki howpsuzlygy üçin ölçeg ýa-da baha beriş usullaryny öwrenmekdir. ýarymgeçiriji yşyklandyryş önümleriniň.
Adamyň dürli organlarynda ýa-da dokumalarynda hereket edýän ýagtylyk radiasiýasynyň dürli tolkun uzynlyklary sebäpli ýüze çykýan fiziologiki reaksiýalar hem üýtgeýär. Adam bedeni çylşyrymly ulgam bolany üçin, ýagtylyk radiasiýasy bilen adamyň seslenmesiniň arasyndaky baglanyşygy mukdar taýdan beýan etmek, fotobiosafetiki gözleglerde ýagtylygyň adamyň fiziologiki ritmlerine täsiri we ulanylyşy we ýagtylyk meselesi ýaly iň möhüm ugurlardan biridir. wizual däl täsirleri döredýän intensiwlik dozasy.
Fotobiologiki howpsuzlyk boýunça gözleg geçirmekden maksat, adamyň ýagty radiasiýa täsir etmeginden döreýän zyýandan gaça durmakdyr. Şonuň üçin fotosurat biologiki howpsuzlygy we ýagtylyk çeşmeleriniň foto biologiki täsiri baradaky gözleg netijelerine esaslanyp, yşyklandyryş standartlary we gorag usullary teklip edilýär we fotosuratyň esasy ugurlaryndan biri bolan howpsuz we sagdyn yşyklandyryş önümleriniň dizaýn shemalary teklip edilýär. Uly adamly kosmos gämileri üçin saglyk yşyklandyryş ulgamlarynyň dizaýny, saglygy yşyklandyryş we görkeziş ulgamlary boýunça gözleg we gök ýagtylygy goraýjy filmleriň ýeňil saglyk we ýagtylyk howpsuzlygy üçin ulanylyş tehnologiýasy ýaly biologiki howpsuzlyk gözlegleri.

3. Fotosurat howpsuzlygy zolaklary we mehanizmleri
Fotobiologiki howpsuzlyga gatnaşýan ýagtylyk radiasiýa zolaklarynyň diapazony esasan 200nm-den 3000nm aralygyndaky elektromagnit tolkunlary öz içine alýar. Tolkun uzynlygynyň klassifikasiýasyna görä, optiki şöhlelenmäni esasan ultramelewşe şöhlelerine, görünýän ýagtylyk şöhlelerine we infragyzyl şöhlelere bölmek mümkin. Dürli tolkun uzynlyklarynyň elektromagnit şöhleleriniň öndürýän fiziologiki täsirleri düýbünden birmeňzeş däl.
Ultramelewşe şöhlelenmesi tolkun uzynlygy 100nm-400nm bolan elektromagnit şöhlelenmesini aňladýar. Adamyň gözi ultramelewşe şöhleleriniň bardygyny duýup bilmeýär, ýöne ultramelewşe şöhleleri adamyň fiziologiýasyna ep-esli täsir edýär. Ultramelewşe şöhleleri derä ulanylanda, damar damarlarynyň döremegine sebäp bolup, gyzyllyga sebäp bolup biler. Uzak wagtlap täsir etmek guraklyga, çeýeligiň ýitmegine we deriniň garramagyna sebäp bolup biler. Ultramelewşe şöhleleri gözlere ulanylanda, keratit, konýuktiwit, katarakt we ş.m. gözlere zeper ýetirip biler.
Görünýän ýagtylyk radiasiýasy, adatça, tolkun uzynlygy 380-780nm aralygyndaky elektromagnit tolkunlara degişlidir. Görünýän ýagtylygyň adam bedenine fiziologiki täsiri esasan deriniň ýanmagy, eritema we gün şöhlesiniň netijesinde döreýän ýylylyk şikesleri we retinit ýaly göz zeperlerini öz içine alýar. Esasanam 400nm-den 500nm-e çenli ýokary energiýaly gök çyra, retinanyň fotohimiki zeperlenmegine we makula meýdanyndaky öýjükleriň okislenmegini çaltlaşdyryp biler. Şonuň üçin gök çyranyň iň zyýanly görünýän yşykdygyna köplenç ynanýarlar.